अहिले सेयर बजारमा लगानी गर्नेहरुलाई घाटा भईरहेको अवस्था छ । सेयर बजार आजकै दिन अर्थात २०२१ अगस्ट १९ तारिखकै दिन बजार ३२०० को उच्च बिन्दुबाट घट्न सुरु गरएको थियो । तत्कालिन समयमा २१ अर्ब हाराहारी दैनिक कारोबार हुन्थ्यो सेयर बजारमा । सन २०२१, आजकै दिनबाट घटेको सेयर बजार अझै सम्हालिन सकेको छैन ।
बजार २०२२ जुलाई २४ तारिखबाट बजार १८०० देखी २२०० हाराहारिको रेन्जमा बजार घुमिरहेको देखिन्छ । यसरी बजार साइडवेजमा रहेको पनि ४०० दिन भन्दा बढी भईसकेको छ । अझै बजार माथि नै जाने भन्ने बजारले कन्फर्म गर्ने सकेको छैन ।
३२०० बाट झरेको बजारमा नेप्से ४३ प्रतिसत हाराहारी घटेको देखिन्छ । अन्य उपसमुह पनि त्यसरी नै ६०-७० प्रतिसत सम्म घ्टेको देखिन्छ । स्टकको कुरा गर्दा कुनै कुनै स्टक जहाँबाट बढ्न सुरु गरेको त्यही मुल्य नजिक आएको पनि देखिन्छ ।
राम्रो भनिएका कम्पनी पनि धेरै नै घटेको देखिन्छ । जस्तै पहिला ब्लुचिप मानिएको नेपाल लाइफ २१०० हाराहारी (एडजस्टेड) रहेको मुल्य ५०० सम्म आएको देखिन्छ । ११०० हाराहारी (एडजस्टेड) रहेको नबिल बैंक ५०० हाराहारी आएको देखिन्छ ।
कुनै कम्पनी त यस्ता पनि भेटिए कि १५ करोडको लगानी ३ करोड सम्म झरेको देखिन्छ । जस्तै बुल मार्केटमा १४०० सम्म मुल्य पुगेको गोर्खा फाइनान्स ३००को लाइनमा झरेको पनि देखियो ।
बजार यसरी घटेको छ कि यदी ॠणमा कसैले लगानी गरेको भए टाट पल्टीसक्ने अवस्था छ । त्य्स्तै आफ्नै लगानी हो भने पनि लगानी रकम ५० प्रतिसत देखी ७० प्रतीसत र सोभन्दा माथि पनि लगानी घटेको देखिन्छ ।
सेयर बजारमा लगानी गर्नु अघी धेरै कुरामा ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ । सेयर बजारमा हल्लाको भरमा लगानी गर्ने बानी चटक्कै छाड्नु उचित देखिन्छ । आफुले पहिला किनेर टन्न थुपारेर बजार यती पुग्छ , उती पुग्छ भन्दै फेसबूक ग्रुप , क्लब हाउसतिर आएर हल्ला मच्चाउने हल्लाखोर तथा टोपिबाजको पछाडि लाग्न छोड्नु पर्ने देखिन्छ ।
लगानी गर्नु अघी कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी , नेटवर्थ, पिई रेसियो हेर्नु जरुरी छ । तपाईंले सकेसम्म प्रतिसेयर आम्दानी ३० भन्दा माथि भएका कम्पनीमा लगानी गर्नु उचित हुन्छ । यदी त्यो भन्दा कम ईपियस हेर्न चाहनु हुन्छ भने मुद्रास्फ्रिती भन्दा ईपियस बढी भएको कम्पनी छान्न हामी तपाईंलाई सुझाब दिन्छौ ।
त्यस्तै नेटवर्थ कती छ भन्ने पनि हेर्नु जरुरी छ । बजारमा अहिले चुक्ता पुजी १०० भएका कम्पनिको नेटवर्थ १०० भन्दा मुनी रहेको कम्पनिहरु बग्रेल्ती भेटिन्छन् । ति कम्पनिहरु घाटामा रहेका कम्पनीहरु हुन । त्यस्ता कम्पनिहरु बाट टाढा बस्नु मुद्धिमानी ठहरिन्छ ।
त्यस्तै तपाईंले लगानी उचित मुल्यमा गर्नुपर्दछ । फेयर भ्यालुमा मात्र लगानी गर्नु उचित उचित हुन्छ । यदी तपाईंलाई लगानी गर्न लागेको कम्पनीको मुल्य बढी लागेमा उचित मुल्यसम्म पर्खिनु उचित हुन्छ । मानौ तपाईंले कुनै कम्पनी छान्नु भयो भने त्यो कती मुल्यमा छ त्यो हेर्नुस् । तपाईं त्यो कम्पनी उचित मुल्यमा आउन दिनुस् । सेयर बजारले सबैलाई किन्ने मौका अबस्य दिन्छ ।
सेयर बजारमा स्टक किनिसकेपछी वार्षिक रिपोर्ट र चौमासिक रिपोर्ट हेर्नु जरुरी हुन्छ । यदी किन्दाको समयमा भन्दा तात्विक भिन्नता आएमा त्यो स्टकका बारेमा पुनर्बिचार गर्नु पर्ने हुन सक्छ । जस्तै तपाईंले स्टक किन्दा ईपियस ५० थियो र कम्पनिले प्रकाशित रिपोर्टमा ईपियस १० देखियो भने कम्पनिबाट बाहिरिदा राम्रो हुन्छ । नेपाल लाइफको पनि त्यस्तै भएको थियो कम्पनिको मुल्य २१०० हाराहारीबाट झरेर ५०० हाराहारी आउनुको मुख्य कारण कम्पनिको रिसर्भ र आम्दानीमा कमी आउनु थियो । रिसर्भबाट कम्पनिले बोनस बाड्दै जादा ४ अर्बको रिजर्ब १ अर्बतिर झर्यो त्यस्तै ईपियस पनि माइनससम्म पुग्यो ।
यसरी हेर्दा सेयर बजारमा लगानी गर्नु अघी आँफैले अध्ययन अनुसन्धान गरेर मात्र लगानी गर्नुहोस् । हल्लाको भरमा लगानी नगरनुस् । आफैले अध्ययन अनुसन्धान गरेर लगानी गर्दा यदी थोरै घाटा गए पनि त्यसबाट सिक्ने मौका पाउनुहुनेछ । के कारणले आफ्नो बिस्लेषण मिलेन भनेर आँफै समिक्षा गर्नुहोस् ।
